Jesús Prietok ulertu zuen egun batean Donostian (Gipuzkoa) zeraman bizimodua ez zela berak nahi zuena, eta, beraz, andrearekin batera, beste kokaleku bat bilatu zuen eta kostaldea mendiz inguratutako Nafarroako herri txiki batekin aldatu zuen, Zabal izeneko herriarekin. Herri horretan, etxea eraiki zuen eta markoak ipintzeko negozioa abiarazi zuen ondoko Lizarra  hirian.

2008an, ordea, krisia etorri zen eta negozioa itxi behar izan zuen. Zorionez, etxeko tailerra, non tarte libreetan arotz-jarduera profesionala ere egiten zuen, lantoki bihurtu ahal izan zuen, altzariak diseinatu eta egin ahal izateko, zurezko tresnak, eta abar.

Ardo-lurraldean bizitzen aritzean, barrikak beti izan ziren ohiko paisaien zati. Zur apartarekin manufakturatutako barrikak, sarritan, botata utzita amaitzen zutenak, edo hautsita, edo gaizki erabilita, beren bizitza baliagarria amaitutakoan. Hartara, bera bezalako zurgin batentzat, halako kalitate handiko zur hura alferrik galtzea urgentziazko irtenbidea eskatzen zuen zerbait zen.

Hori pizgarria izan zen esperimentatzeko, diseinatzeko, zur hari zer bigarren bizitza eman pentsatzeko, berrerabiltzeko. Eta norbaitek aipatu zion aditu bihurtuko zela ekodiseinuan. “Konturatu nintzen beti egin izan genuela ekodiseinua etxean, baina jakin gabe. Bat-batean, lan egiteko eta materialei begiratzeko gure moduak izena zeukan”.

Amaia alaba berrerabiltzearen gaian bera bezain kartsua da, eta erabaki zuen bere urratsak diseinuaren arlora bideratzea. “Izan ere, herrietan, jendeak ere badu gustua eta badaki gauzak egiten. Birziklapenaren eta materialak berrerabiltzearen gaia ez dago mugatuta hippy mundura. Hondakinak baliabide bihur daitezen eta produktu erabilgarriak, politak eta xarmagarriak egiteko lehengai bihur daitezen lan egiten dugu hemen”.

Prestakuntza hartzen aritu zen urteetan, aita-alabak hizketaldi asko izan zituzten etorkizunari buruz, jakin gabe familia-negozio berri baten oinarriak ezartzen ari zirela. “Upelen upa-oholez eta nik haiekin egin ahal izango nuenaz hitz egiten zidanean aitak, nik ez nuen argi ikusten. Sorkari latz edo landugabeegiak iruditzen zitzaizkidan. Baina, Polonian, ijeztutako upa-oholen lehen argazkiak jaso nituenean, sekretua hor zegoela jakin nuen. Ustiatu egin behar zela hura”.

Eta hala egin zuten. Egun, Baku-Barrikupel upa-ohol ijeztuekin lanparak egiten aritzen den enpresa bat da. Baina ez edozein lanpara, baizik eta lanpara bihurgarriak, horizontalak edo bertikalak izan daitezkeenak, mahai gainean edo sabaitik zintzilik jartzekoak, girotzekoak edo lanerako argia ematekoak, beharren arabera. Oiongo upeltegi batean emandako upa-oholekin fabrikatutako lanparak, “han upa-oholak askatuta zituzten jada, ez zekiten zer egin haiekin eta eman egin zizkiguten”. Horrez gain, ematen dizkien igogailu-enpresarako ezin erabilizkoak diren gomak eta argiztatze-hodi bat erabiltzen dute egiteko. Hodi hori ere hondakina da oparitzen dizkieten auto-tailerretarako. “Asmoa da dena aprobetxatzea eta jendeari buruan sartzea 0 hondakina posible dela. Uste dugu diseinatzeko orduan ez dugula pentsatu behar egin nahi dugunean eta hori lortzeko erabili behar ditugun materialetan, baizik eta kontrakoan. Zein material ditugun ikusi nahi dugu eta, horren arabera, material horiei zein bigarren bizitza eman nahi diegun erabaki”.

Lanparak egiten amaitutakoan sobera gelditzen den zura oroigarri txikiak egiteko erabiltzen da: poto-irekitzekoak, giltzatakoak… Jesusek bere tailerrean erabiltzen zuen arotz-mahai zaharra familiaren enpresaren irudi korporatiboaren euskarri bihurtu da orain. Eta enbalajea edo bilgarria ere berrerabilgarria da. “Ez zitzaigun gustatzen lanparak plastikotan bildurik bidaltzea, eta irratian egin ziguten elkarrizketa bat baliatu genuen enpresei deia egiteko, gure negozio-filosofiarekin bat zetorren irtenbideren bat zuena baldin bazegoen, gurekin harremanetan jartzeko. Handik gutxira zurarekin lan egiten zuen enpresa batek deitu zigun, ez baitzekien zer egin ebakin batzuekin. Atsegin handiz jaso genituen eta bidalketak egiteko gure lanparak hartzen dituzten kaxak egin genituen. Gero beste zerbait bihur daitezkeen kaxak dira. Eta alde horretatik, enbalajeari bigarren bizitza bat emateko ideiak kaleratzeko atal bat gehitu nahi dugu gure webgunean”. 

Eta hori ez da enpresarako daukaten etorkizuneko proiektu bakarra. “Gustura asko antolatuko genituzke tailerrak, parte hartzen dutenek beren lanparak egiteko aukera izateko. Eta, horrez gain, web kamera bat jarri nahiko genuke, iristen zaizkigun eskariak egiteko prozesua grabatzeko, erosten duenak zuzenean ikus dezan gero etxean argi egingo duen edo nabarmenduko den hori forma hartzen nola doan. Eroslea produktuarekin identifikatzeko era bat da”.

Lanparetatik kanpo, Baku-Barrikupel enpresekin, arkitektura- eta diseinu-estudioekin eta Nafarroako Gobernuarekin elkarlanean aritzen da. Izan ere, foru-gobernuarekin “Etorkizunez beteriko herriak” programan ari da elkarlanean, ekintzailetza sustatu nahi baitu Nafarroako landa-eremuan. “Nafarroako herrietan indar eta ahal handia dago. Batzuk oso txikiak dira, baina komunikazioak oso onak dira. Herrietara gero eta jende gehiago bizitzera etortzea gustatuko litzaiguke, herrietan bizitzea ez baita itxita gelditzea, baizik eta bizitzeko modu berri bat aurkitzea”.

Argitalpen hau gustatu bazaizu, baliteke beste hauek ere interesekoak izatea: