Txalaparta zurezko perkusio-instrumentu moduan jaio zen. Baina bilakaera izan du. Egun, bere oholak metalezkoak eta harrizkoak ere izaten dira, eta bere soinuak musika-notak erreproduzitzen ditu. Edonola ere, bere filosofiak bere horretan jarraitzen du. Kolpe lehor batzuen erritmoan, naturarekin elkartzen diren bi pertsona, Ama Lurraren taupaden antzekoak diren kolpeen erritmoan.
Orain arte, urritik maiatzera arte, ahalik eta ur gehien pilatzen zen Eugiko urtegian, eta, ondoren, Iruñerriko udako eskariari erantzuten zitzaion. Baina klima-aldaketaren ondorioz, euriteen banaketa aldatzen ari da urtean zehar, eta, horregatik, kontrol eta neurri berriak abian jarri behar dira, zalantzazko etorkizun bati aurre egiteko
Kontrolak eta analitikak astero, uretan dauden algen jarraipen estua, edateko on bihurtu aurretiko uraren analisiak egunero eta tenperatura neurtzea. Eugiko urtegia behaketan eta azterketa pean dago etengabe, Iruñerrirako hornikuntza ezin hobea bermatzeko.
Eugiko urtegia eraikitzea eta 1971n lanean hastea erabakigarria izan zen Iruñearen eta bere hiri-continuumeko herrien demografia-, hiri- eta industria-garapenerako. Gaur-gaurkoz, Iruñerrian kontsumitzen den uraren %40 baino gehiago ematen du.
2021eko udazkenaz geroztik, Iruñerriko Mankomunitatea edukiontziak elektronikoki irekitzeko sistema berri bat abiarazten ari da. 2022ko martxoan egindako karakterizazio-azterlaneko datuen arabera, edukiontzi marroietan bereiz bildutako gai organikoen kantitatea hirukoiztu egin da 6 hilabetean, hilabetean 81.640 kg izatetik egun hilabetean 280.876 kg izatera igarota. Irail honetan, eta gai organikoen %70 berreskuratzeko erronka izanda –Nafarroako Hondakinen Plan Integralak 2027rako jasotzen duen erronka–, Mankomunitateak berriro helduko dio kanpainari.
