Tradizionalki, erlojuen industriak oso kutsagarriak diren materialak erabili izan ditu, hala nola larrua, titanioa eta merkurioa. Eta bitxien industrian, gauza berbera gertatu izan da: ingurumenerako eta gizakiontzako kostu handia duten lehengaiak erabili izan dira. Edonola ere, egungo bezeroek informazio gehiago dute eta sentsibilizatuago daude, eta, ondorioz, ekintza zehatzak exijitzen dituzte produktu horiek egiteko prozesuaren iraunkortasunari dagokionez.
Iruñerrian gai organikoetarako eta gainerakoen frakziorako edukiontzi adimendunen sistema berria ezarri eta gero, 2022ko datuek erakusten dute % 43 handitu dela gai organikoen bilketa. Gainera, gainerakoen frakzioa % 15 gutxitu da, eta bai Gongorako HHTZn isuritakoa ere, 1992an lanean hasi zenetik urte batean izandako isurketa txikiena erregistratu baitu, % 8,84ko jaitsiera batekin.
Iruñerriko Mankomunitateak eta TCC Pamplona-k autobus bat eman dute Santo Domingoko udalerriko eskola-garraioaren zerbitzua hobetzeko, Cabo Verden. Dohaintzari esker, “Ayuda contenedores” Nafarroako GKEarekin lankidetzan, eremuko egiturazko pobreziaren aurka borrokatu eta ikasleei segurtasunez eta erosotasunez bidaiatzeko modua eman nahi diete.
Hiri-hondakinen esparruan, herritarrek gero eta barneratuago daukate baztertzen edo botatzen den oro baliabide bihur daitekeela. Paperarekin paper birziklatua egiten da, ontziekin, plastiko berriak, gai organikoekin, konposta eta energia, eta abar. Baina, zer gertatzen da obra-hondakinekin eta eraikuntzako materialekin? “Escombrarte” eskulturako nazioarteko lehiaketa bat da, birziklapenaren artean oinarritutakoa, ekonomia zirkularraren oinarrietako batean. Lehiaketa harrigarria egiten zaigu biziberritzen diren obra eta material batzuei esker; hain zuzen, obra-hondakin huts bihurtu ondoren biziberritzen diren materialak.
Iruñerriko Ibai Parkea korridore ekologiko garrantzitsua da, eta bertan elkarrekin bizi dira pertsonak, animaliak eta landareak. Mankomunitateak ahalegin handia egiten du ibai-parkearen eta bertako biztanleen egoera ona babesteko, hainbat ekintzaren bitartez. Ekintza horiek behatze hutsetik eta diagnostikoak egitetik kontserbazio, babes eta dibulgazioraino doaz.
Nafarroako Emausko Trapuketarien bigarren eskuko 2.500 liburuk kontserba-edukiontzi batean bidaiatu dute Ekuadorko Manabí probintziaraino. Hain zuzen ere, helburua da inguru horretan zabalduko dituzten 21 liburutegietako apalategietan jartzea. Hori lehen bidalketa izan da, baina bigarrena ere prestatzen ari dira.
UN Etxeak Garapen Iraunkorrerako Hezkuntzako Eskualde Zentro bat (RCE) sortzeko ideia proposatu zuenean, 30 entitatek eman zioten babesa. Hori hala izanik, ekimen horretan lanean jarraitu zuen 2023ko urtarrilean RCE Basque Country-Navarre errealitate bihurtu zen arte. Hain zuzen ere, bere xedea da 2030 Agendarako agente anitzeko erreferentziazko gune globaletako bat bilakatzea hezkuntzan.
Egun, Euskadiko, Nafarroako eta Ipar Euskal Herriko 40 entitatek baino gehiagok eratzen dute, eta entitate horiek hezkuntza formalarekin, ez-formalarekin eta informalarekin lotutakoak dira.
Iruñeko auzo bateko aldizkariak ekimen bat proposatu du, bertako auzolagunek ura birziklatzeko eta hiriko zuhaitzei edaten emateko. Baina helburua askoz harago doa. Roberto Carmona ideiaren aitzindarietako baten arabera, “ekimen honetan garrantzitsua da ingurumen-kontzientziazioa eta ura aurreztu behar dela ulertzea. Horrez gain, ez dugu ahaztu behar garrantzitsua iruditzen zaigula lotura bat sortzea herritarren eta zuhaitzen artean, eta zuhaitzek gizakiontzat dituzten onurak erakustea”.
Zulueraz, “ubuntu” hitzak “Ni banaiz, bagarelako” esan nahi du. Nolabait, komunitate bateko kide izatearen eta guztien ongiaren kontzeptua adierazi eta helarazten du. Atarrabiako Udalak, Nafarroan, erreferentziazko hitz hori hartu eta jai-jardunaldi bat antolatu zuen, hiri atsegina eta iraunkorra eraikitzen jarraitzeko inplikazio kolektiboaren garrantziari buruz herritarrak sentsibilizatzeko eta kontzientzia harrarazteko helburuarekin.
Gizakiak bi modutara egokitu ahal gara aldaketetara: genetikoki eboluzionatzen, gainerako izaki bizidunak bezala, edo kultura aldetik egokituta. Azken aukera hori da azkarrena, eta abantaila ematen digu gainerako espezieen aldean, baina ongi aprobetxatzen jakin behar da, ahaztu gabe egungo arazoen irtenbideak biharko krisien hastapena izan daitezkeela.
