Prezio apaleko altzarien iraunkortasun txikia, tresna elektriko eta elektroniko batzuen zaharkitze programatua, erosketa konpultsiboak… Asko dira tamaina handiko hondakinak sortzea eragiten duten faktoreak. Ondorioz, sofa, lastaira edo altzari zaharrak edo jada balio ez digutenak egoki kudeatzea garrantzi handiko ingurumen-erronka bihurtu da.
Kolonbiako biblioastoa, Thailandiako biblioelefantea, bibliobizikletak, biblionetak eta bibliobusak. Bakartuta dauden herrietara eta husten ari diren eremuetara kultura eta irakurketa helarazteko garraiobide bat modu eraginkorrean erabiltzearen adibideak dira horiek guztiak. Pertsona askorengana iristen den bidaia eta, era berean, ekiditen duena pertsona askok bakarka bidaia bat egin behar izatea.
Ranfurly zuhaitza Sitka izei bat da, eta jenderik gabeko Campbell uhartean dago, Zeelanda Berrian. Planetako “zuhaitz urrutikoentzat” jotzen da, eta, horrez gain, espezie inbaditzailea da, eta horregatik zientzialari batek baino gehiagok desagertzea nahiko luke. Edonola ere, ale hau moztu gabe geldituko da, Ozeano Australean karbono dioxidoa xurgatzearekin eta, beraz, klima-aldaketarekin gertatzen ari dena ulertzeko tresna baliotsua izan baitaiteke.
2021eko udazkenaz geroztik, Iruñerriko Mankomunitatea edukiontziak elektronikoki irekitzeko sistema berri bat abiarazten ari da. 2022ko martxoan egindako karakterizazio-azterlaneko datuen arabera, edukiontzi marroietan bereiz bildutako gai organikoen kantitatea hirukoiztu egin da 6 hilabetean, hilabetean 81.640 kg izatetik egun hilabetean 280.876 kg izatera igarota. Irail honetan, eta gai organikoen %70 berreskuratzeko erronka izanda –Nafarroako Hondakinen Plan Integralak 2027rako jasotzen duen erronka–, Mankomunitateak berriro helduko dio kanpainari.
Oro har, gogoko ditugu tximeletak. Ez dira beldurra eragiten duten intsektuak, ez eta, ziztada gogaikarrietarako arriskua dakartelako, ihes eginarazten digutenak ere. Ederrak izaten dira, koloretsuak…
Baina, hala ere, gutxi dakigu haietaz. Adibidez, gutxitan ohartzen gara ingurumen-kalitatearen adierazle bikainak direla. Edo hainbat mendean multzo eredugarri gisa erabili izan direla ikertzeko biologiaren, nabigazioaren, enbriologiaren eta abarren arloetan, eta, egun, klima-aldaketa aztertzeko.
Aurrekaririk gabeko uholdeak eta prezipitazioak neguan, lehorteak eta ikaragarri beroak diren tenperaturak udan… Gure latitudeetan, klima-aldaketa bultzatzen ari da prezipitazio-ezeko aldiak, lehorte luzeagoak ekartzen dituztenak ondorio moduan, eta bai oso biziak edo uholdezkoak diren prezipitazio-gertaerak ere.
Hori ez da aurreikuspena edo etorkizunerako proiekzioa, baizik eta jada gertatzen ari da eta munduko toki askotan ikusten ari gara. Peio Oria Iriartek horren gaineko azalpenak eman dizkigu.
Klima-aldaketaren ondorio handienetako bat da muturreko zenbait fenomeno gertatzeko probabilitatean edo aukeran areagotze bat egotz dakiokeela. Hori ez da aurreikuspena edo etorkizunerako proiekzioa, baizik eta jada gertatzen ari da eta munduko toki askotan ikusten ari gara. Klima-aldaketa errealitatea da, eta, hartz zuriari ez ezik, gizakiari ere eragiten ari zaio, espezie moduan.
Peio Oria Iriarte AEMET Estatuko Meteorologia Agentziak Nafarroan duen lurralde-ordezkaria da, eta berak azalduko dizkigu azken hilabeteetan bizitzen ari garen muturreko fenomenoak.
The Good Goal aplikazioaren xedea da klima-aldaketaren kontra borrokatzea, pertsonak eta enpresak inplikatzea sustatuta, haien egungo eta etorkizuneko ohiturak hobetzen eta, informazio fidagarriaren bidez, beren ekintzen benetako inpaktua ezagutzen lagunduta. 2021eko uztailean abian jarri zutenetik 80.000 deskarga izan ditu. Orain, aplikazioaren sortzaileek enpresen esparrura zabaldu nahi dute bere erabilera, “ingurumenarekiko eta langileen ongizatearekiko konpromisoa hartua izango duen antolaketa-kultura sortzeko”.
Institutuaren sarrerako sabaian zintzilik dagoen sare erraldoia, ikasturtean zehar bildutako aluminiozko paper guztiarekin egina eta azkenean Iruñeko Ingurumen Museora eraman zena. Auzoko hondakinen bilketa, LIBERA – MENDI jardueraren bidez, Estatuko Libera proiektuan oinarrituta. “Truke-azoka”, “erosi-erabili-bota” ereduan oinarritutako nerabeen kontsumo-ohiturei buruz ikasleei kontzientzia harrarazteko jarduera. Eta, jakina, ‘Hondakinetatik energiara’ proiektua, konpostaje-prozesutik abiatuta, tresna elektroniko txikiak hornitzeko pila termoelektriko bat sortzean datzana, 2022ko maiatzean, Estatuko Efigy Teknologia Lehiaketaren laugarren edizioan, ‘Proiektu berritzaileena’…
