2025eko martxoan, Mankomunitateak intsektuentzako bi hotel berri kokatu ditu, bata Artetako iturburuan eta bestea Mendillorriko ur-biltegietako esparruan, biodibertsitatea aberasteko eta bertako fauna behatzea sustatzeko xedearekin.
Ekimen honen helburu nagusia da bi toki horietan interes naturalistikoko guneak sortzea, erle bakartiak, amona mantangorriak edo krisopak behatu eta identifikatzea erraztuta, hartara, intsektu horiek bi kokaleku horietako oreka ekologikoan eta polinizazioan duten eginkizun garrantzitsua nabarmentzeko.

Burlatako Astakatasuna Bigarren Hezkuntzako Institutoak Arga Bizirik proiektua aurrera eraman du ikasturte honetan. Datuak jasotzea, aldaketak ikustea, hori guztia ikertzea, eztabaidak egitea, ondorioak ateratzea… Hori guztia ingurumena ongi ezagutzeko modurik egokientzat hartu dute ikasleek. Proiektu osoa bukatu ondoren ondorio batzuk azpimarratu dituzte: naturaren faktore guztiek elkarri eragiten diétela eta ibaiko aniztasunaren eta naturan dagoen oreka mantentzea premiazkoa dela.

Kafe-hondarrak, esnearen tetrabrika, dilisten kontserba-potea, erratzez garbitutakoan bildutakoak, arropa-garbigarriaren ontzi hutsa… Ikaragarrizkoa da egunero sortzen dugun hondakin-kantitatea.
Kartoizko kaxa bat edukiontzi grisera botatzen dugunean, zabortegian lurperatuko duten hondakin bihurtzen da. Alabaina, teknologiak aurrera egin du, eta gure kartoizko kaxak bereizi eta baliabide berri bihurtzeko aukera ematen duten tokietan bizitzeko zortea dugu, hartara, gurpila etorkizun iraunkorrago baterantz birarazten jarraitzeko. Kartoizko kaxa bat toki egokian botatzea… Garrantzi handiko ondorioak dituen keinu txiki bat, ezta?

Mancoeducak eta Hegoalde ikastolak proiektu batean parte hartzen dute. Proiektu horretan, enara azpizuriak eta sorbeltzak behatzen eta aztertzen dituzte ikastetxearen inguruan, eta auzokoen arteko komunikazio-kanpaina bat diseinatzen eta abian jartzen dute, hegazti horien babeslekuak gordetzeko.

Karbonoa atzematea basoen eta bazkalekuen kudeaketa iraunkorraren bidez, klima-aldaketa arintzeko, biodibertsitatea kontserbatzea meatze-eremuetan, ikatzaren meatzaritzari lotutako berotegi-efektuko gasen emisioa gutxitzea, natura-ingurunea lehengoratzea, karbono-hustulekuaren ahalmena hobetzea (lurzorua eta biomasa), jendez husten ari zen inguru baten kudeaketa iraunkorraren eta suspertze ekonomikoaren bidez. Hori guztia meatze-hondakindegi zahar bat errekuperatu nahian.

Historiaurreko garaietatik, artzain transhumanteak beren artaldeak lurralde beheretara eramaten aritu dira, neguan zehar klima epelagoei etekina ateratzeko eta animaliak modu naturalean elikatzeko, eta udaberrian mendietako bazkaleku finetara itzultzen.
Dena den, abeltzaintza-sistema tradizionalak, landa-arloko jarduerak alde batera uztea, klima-aldaketa eta beste faktore batzuk jardunbide hori desagerrarazten ari dira.
Merezi du kontserbatzea?

Rita Míguez de la Iglesia ANMUPESCA Arrantzako Emakumeen Elkarte Nazionalaren lehendakaria da. Horrez gain, galiziarra da, eta, horrenbestez, lekuko zuzena izan da itsaskien hilkortasun handian, klima-aldaketaren ondorioz gertatu denean eta Eguberrietako kanpainak porrot egitea ekarri duenean. Halaber, zuzenean ikusi du plastikozko pinporten isuria, egun Atlantikoko eta Kantauri itsasoko kostaldea suntsitzen ari dena.
Harekin hitz egin dugu, bere iritzien berri izateko.

Eva Cranek fisikari nuklear gisa zuen etorkizun oparoko ibilbidea alde batera uztea erabaki zuen, bere ikerketen arreta erleetan jarri eta gero, dibulgazio-lanetan aritzeko. 1942. urtea zen, Ingalaterra Bigarren Mundu Gerran sartuta zegoen eta berari erlauntz bat oparitu zioten ezteietako opari moduan.

Urriaren 24an “Klima Aldaketaren aurkako Nazioarteko Egunaren” oroitzapena egiten da. Edonola ere, urteurren hori urteko 365 egunetan gogorarazi behako litzateke, planetan giza espeziearen bizia arriskuan egotea ez badugu nahi, erantzun arinak eta azkarrak eskatzen dituen larrialdi bat baitakar berekin klima-aldaketak.

Un ejemplar de serpiente arbórea marrón. / Creative Commons

Bertakoa ez den espezie bat berea ez den ekosistema batean sartzeak ondorioak ekartzen ditu beti. Txikiak izanagatik ere, aldaketek denari eragiten diote. Eta horixe bera gertatu da Guam uhartean. Izan ere, Bigarren Mundu Gerran zuhaitzetako suge marroia iritsi zen bertara, itsasontzietako zamategietan ezkutaturik, eta egun uharteko txorien 12 espezieetatik 10 akabatu diru, horrek berekin dakarren guztiarekin.