Eraiste-lan baten hondakinak espazio berri bihurtuta; banku bihurtutako obra-hondakinak; uniforme gisa erabilitako bigarren eskuko alkandorak; inauste-lanetako egurra berokuntza-sistema elikatzeko… Hori guztia, ideia onak ez ezik, enpresa eta proiektu baten filosofia ere bada: Mo de Movimiento.
Landareen zurtoinetan ibiltzen diren kableak, landareen oinarri naturalean txertatuta dauden elementu artifizialak, ingurumen-baldintzen etengabeko monitorizazioa… Hori guztia ez da zientzia-fikzioa jada, baizik eta inguruan dugun errealitatea. Ciborg esaten zaien lorategiez ari gara.
Beti berri ona da bi gazte sustatzaile ados jartzea amets bat betetzeko. Proiektu horrek ingurumena zaindu eta errespetatzearen alde egitea, gainera, txalotzeko modukoa da. Eta horixe da Agotzenearen kasua, “gure lanpostuak sortzeko beharretik sortutako proiektua, oso gustuko genuen gai bati lotuta eta gure ibarrean kokatuta”. Edo beste modu batera esanda, bioeraikuntza, nekazaritza organikoa, ekologia eta baso-kudeaketa, heziketa-eskaintza batekin batera, dena batean.
Zenbaitetan, turisten eta landako bizimoduen arteko bizikidetza arazotsua izaten da. Oilarrak kukurrukuka aritzen direlako edo kanpaiek gaueko isiltasuna eteten dutelako auziak errepikatzen dira. Orain, Frantziako Parlamentuak lege bat onartu du landako zentzumen-ondarea zaintzeko, eta bertan jasota dago bai usainak eta bai soinuak ere berezko dituztela herriek, herrietan paisaiak ere berezkoak diren moduan.
Arkitektura ulertzeko modu bati erreferentzia egiten dion termino bat da bioeraikuntza. Eguzkiaren energia ahalik eta gehiena aprobetxatzea, material naturalak eta tokikoak erabiltzea, isolatze termikoa eta aireztapena bermatzea dira eraikinak altxatzeko orduan aintzat hartzen diren irizpideak; beren bizi-zikloaren amaieran, inolako kalterik egin gabe berriro naturan integratzen diren eraikinak, hain zuzen.
Iñaki Urkia arkitektura horren adierazgarri argietako bat da, eta lastozko etxeetara gerturatuko gaitu.
Makila eskuan hartuta, naturarekin harreman intimoan ibilketa luzeez gozatzen duten ibiltari mordoaren lekuko dira ibai-parkeak eta naturako beste bazter batzuk. Taldeka edo bakarka, Europaren iparraldetik datorren kirol batean aritzen dira pertsona horiek, ikasteko erraza da, egokia edozein adinetarako eta onura handiak ekartzen ditu, bai fisikoak eta bai emozionalak ere.
Betidanik sumatu arren, azken bolada honetan naturarekiko harremana estutzeko premia dugu, baita hirietan ere. Marco Ranieri artista italianarraren eskutik Valentzian bizi direnek helburu hori lortzeko aukera ezinhobea dute. Pertsonen eta lekuen arteko lotura enpatiko bat sortu, berrezarri edo berritzea proposatzen du eta horretarako hiriko zirrika guztietan sortzen diren belar txarrak ezagutzera gonbidatzen du jendea. Herbarioak, ibilbide botanikoak, landare gidak eta parte hartzeko proiektuak osatzen dute hark sustatutako “Hiri Herbarioa”
NBEk denbora eskatzen du 2020ko Hirien Munduko Egunean gure komunitateen eta hirien balioaren gainean gogoeta egiteko. Izan ere, jakitun dira azken 12 hilabete hauek hirietako bizitza aldatzen ari direla, COVID-19aren ondorioz.
Gune naturaletan egiten diren paseoek oxigenatzea errazten dute, metabolismoa aktibatzen dute, zentzumenak zorrozten dituzte, giro-berotasuna arintzen dute eta ingurune zaratatsuetatik, besteak beste, hirikoetatik, ihes egitea errazten dute. Arrazoi horiek eta paisaiako beste batzuk aintzat hartuta, Mendillorriko ur-biltegietako paseo botanikoan ibiltzera animatu nahi zaituztegu.
Badakizue gatza naturak sortutako elikagai osoenetako bat dela uste dela? Eta itsasoko uretik edo lurpeko iturburuetatik atera daitekeela? Artetako gatzagetan izan gara, Nafarroan, Iberiar penintsulan beste asko bezala, beren kultura-balioarengatik lehengoratu diren gatzagen adibidea baitira. Hain zuzen, bertan, gatzaren inguruko istorio bitxiak ezagut ditzakegu.
