“Energiarik gabe ez litzateke posible bizia existitzea”. Jakintza eta Kultura Zientifikoa Zabaltzeko “Laboral Kutxa” Katedrak kaleratu duen “Ikuspegia. Energiari buruzko ikuspegia perspektiban” liburuan ageri den esaldietako bat da, zeinaren xedea den trantsizio energetikoaz eta energia fosilen kontsumoa murrizteko beharraz kontzientziatzea.
Natalia Zaratieguiren ilustrazioekin –Zaratiegui, gainera, zenbait testuren egilea da, Joaquín Sevilla eta Mar Rubio Varas katedradunekin batera–, gure eguneroko zereginetan kontsumitzen dugun energia kalkulatzeko neurri berri bat asmatu dute lan honetan: gizaki batek egun batean bizitzeko behar duen energia-kantitatea.
Mar Rubio Varasen esanetan, “egia esan, neurri hori liburuko protagonistaren eguneroko kaloria gastuaren parekoa da: 40 urte inguruko emakumea. “Giza bizitzako denbora”, GBD liburuan, energia oso kantitate ezberdinetan neurri daitekela ulertzeko eta kantitate horiek bateratzeko modu bat da, eroritako zuhaitz hosto batek behar duena, edo eguzkiak egun batean sortzen duena.
Joaquin Sevillaren arabera, “liburuan fenomeno bilduma oso zabalaz hitz egiten da, ipurtargi bati kostatzen zaion argia sortzea eta eguzkiaren izpiei zenbat kostatzen zaien guregana heltzea. Hori ohiko energia-unitateetan adierazteak zero gehiegi erabiltzera behartzen du (biztanleria gehiena ohitu gabe dagoen notazio zientifikoan jarri ohi dira). Arazo hau konpontzeko, garaiz pasatzea bururatu zitzaigun. Pertsona batek energia kopuru jakin bat gastatzen duen egunero bizitzeko, hori izango litzateke bihurketa-faktorea. Liburuko protagonista emakume argal bat aukeratu dugu, patroi gisa, 1800 kcal/egun, eta datu guztiak balio horren arabera normalizatuko ditugu. Horrela, eguzkiak segundo batean gure protagonistak big bang-etik gaurdaino biziz gastatuko zukeena baino energia gehiago igortzen du, eta bere bizitzako segundo batekin, berriz, ipurtargiak urte erdi bat irauten du “.
Horrez gain, ikus dezakegu, esate baterako, tea mikrouhin labean 2 minutuan berotzeak giza bizitzaren energiaren 23 minutu dakarrela, ontzi-garbigailua erabiltzeak egun bat dakarrela eta autoz 10 kilometro ibiltzeak 2,25 egun.
Baina xehetasunetan sartu aurretik, azken urteetan eduki dugun energia-kontzeptuaren eta energiak izan dituen erabileren laburpena egiten du liburuak.
Izan ere, dena energia da: hasi elikagaiek ematen digutenetik eta bukatu goi-tentsioko kable batek ematen digunean.
Elikagaietatik iristen zaigun energiaz bestelako energia-motak erabiltzen ikasi dugu gizakiok.
Hartara, energia fosilaren erabilerarekin gure mundua erabat aldatu da. Gure ohiturak, gure etxeak eta ingurumenarekin, naturarekin eta gure artean harremanak izateko modua desberdinak dira, besterik gabe.
Energia fosilei esker azkarrago mugitzen gara. Eta gure erritmoa, oro har, gehiago bizkortu da. Ohartu gabe, bizitza gauzaz bete zaigu. Eta gauza horietako askok energia behar dute funtzionatzeko. Munduko biztanleria handitu egin da, eta orain gehiago bizi gara. Hiri gehiago daude, eta mundua konektatuta dago.
Horrek guztiak ekarri du guk denbora gutxian kontsumitu izana animaliek eta landareek milioika urtean pilatu duten energia-kantitate berbera. Gainera, energia hori erretzean, berotze globalaren arduradunak diren gas batzuk sortu ditugu.
Izan ere, ez dago ondoriorik ez duen ekintzarik.
Eta orain, gogoeta egiteko unea iritsi da, energia zertan erabili nahi dugun pentsatzeko, energia-iturri berriak aurkitzeko (adibidez, gai organikoen birziklapena).
Eta, hain zuzen, alderdi horietan gelditzen dira liburuaren azken orrialdeak. Orrialde horiek, hitzik gabe, dena esaten dute: energia eskatzen duten eguneroko zereginak, sagarrondo baten pean sagar-zaporea duten edari artifizialak edatea, jan-edanak alferrik galtzea, eskala handiko ekoizpena, sostengaezina den kontsumismoa…
Baina ez bakarrik lan horren bidez, liburua “Ikuspegia” izeneko programaren barnean kokatuta baitago, bi urtean behin egiten den eta artea eta zientzia batu nahi dituen ekimen bat. 2024koa hirugarren edizioa da, eta argitalpen honez gain, bera osatzen duten marrazkien eta testuen erakusketa bat ikusgai izango da irailaren 7tik.
Gainera, irailaren 25ean, Ikertzaileen Europako Gauaren esparruan, energiarekin eta liburu honekin lotutako jarduera batzuk egingo dira Atarrabiako San Andres Errotan: bisita gidatua Dorraburuko presara, uraren indarra nola baliatzen zuten bertatik bertara ikusteko, eta mintzaldiak. Mar Rubio eta Joaquín Sevilla, liburuko testuen egileak, energiari buruzko zientzia-dibulgazioko bi txostenen arduradunak izango dira, eta amaitzeko, bertaratzen direnekin iritzi-trukea egingo dute.
Energia gaiari buruzko postak irakurri nahi badituzu:
Edaten dugun ura energia iturria bihurtuta
Utzi erantzuna