Hiri-hondakinen esparruan, herritarrek gero eta barneratuago daukate baztertzen edo botatzen den oro baliabide bihur daitekeela. Paperarekin paper birziklatua egiten da, ontziekin, plastiko berriak, gai organikoekin, konposta eta energia, eta abar. Baina, zer gertatzen da obra-hondakinekin eta eraikuntzako materialekin? “Escombrarte” eskulturako nazioarteko lehiaketa bat da, birziklapenaren artean oinarritutakoa, ekonomia zirkularraren oinarrietako batean. Lehiaketa harrigarria egiten zaigu biziberritzen diren obra eta material batzuei esker; hain zuzen, obra-hondakin huts bihurtu ondoren biziberritzen diren materialak.
Berrerabilpenari sormen pitin bat gehitzen badiogu (berriro pentsatzea), funtzionalitate berria lortzen duten objektuen aprobetxamendua da emaitza. Hori da Upcycling, eta horren bidez bazter utzitako produktuak aldatu egiten dira, industria-prozesu bat egin gabe, eta objektu berri bihurtzen dira.
Oso aspaldikoa ez den garai batean, “mundua ulertzeko modua erabat iraunkorra zen, errespetu etengabean ekosistemarekiko. Orain bizitza ikusteko modua aldatu dugu, globalizazio-prozesuaren ondorioz, pertsona gehienok ez baitugu ekoizten kontsumituko dugun hori eta horrek ekartzen du ez ohartzea edozein mailatan kontsumitzen dugun hori guztia ekoizteko behar izan diren ahaleginez”. Elur Ulibarrenaren hitzak dira horiek. Iruñeko Erresumako Museo Etnografikoko zuzendariak “Ontziak” izeneko erakusketa aurkeztu digu.
Lizarratik (Nafarroa) gertu dagoen herri txiki bat da Zabal, eta bertan bizi da eta lan egiten du Jesús Prietok, Amaia alabarekin. Ekonomia zirkularra eta 0 hondakina beren eguneroko zereginaren leitmotiva bihurtu da, eta ekodiseinua, bizitza osoa egiten daramana izendatzeko ikasi behar izan duen adiera berria. Ardo-upelen upa-oholak erabilita lanparak egiteko erabiltzen duen tailerrean hartu gaitu.
Erauzi ordez materia birsortuko duen industria alternatibo bat sortzean laguntzea, naturako prozesuak imitatuz; edo konponduko duena, hondakinak lehengai moduan erabiliz. Hori da etorkizuneko profesionalei prestakuntza ematen dien Elisava unibertsitate-eskolaren helburua. Profesional horiek, hain zuzen, diseinuaren arloan ingurumenarekin eta iraunkortasunarekin adiskidetuko gaituzten material berriak aurkitzearen erronka izango dute aurrez aurre.
Badakizu gai organikoak energia eta konpost bihur daitezkeela? Orduan, zergatik uzten dugu zabortegian lurpera ditzatela eta ez dugu haien ahalmena baliatzen? Iruñerriko Mankomunitateak kanpaina bat jarri du abian, berreskuratutako gai organikoen portzentajea handitzeko eta, hartara, aurrera egiteko ekonomia zirkularrean.
Ardiak, artea, artilea, ekonomia zirkularra, haragia, sukaldaritzako jardunaldiak, esnea, artzaintza… Hori guztia Mutur Beltz elkartearen proiektuaren barnean dago, eta helburua du bertako ardi-arraza bat galtzetik salbatzea, herritarren laguntzaren eta parte-hartzearen bidez.