UN Etxeak Garapen Iraunkorrerako Hezkuntzako Eskualde Zentro bat (RCE) sortzeko ideia proposatu zuenean, 30 entitatek eman zioten babesa. Hori hala izanik, ekimen horretan lanean jarraitu zuen 2023ko urtarrilean RCE Basque Country-Navarre errealitate bihurtu zen arte. Hain zuzen ere, bere xedea da 2030 Agendarako agente anitzeko erreferentziazko gune globaletako bat bilakatzea hezkuntzan.
Egun, Euskadiko, Nafarroako eta Ipar Euskal Herriko 40 entitatek baino gehiagok eratzen dute, eta entitate horiek hezkuntza formalarekin, ez-formalarekin eta informalarekin lotutakoak dira.
Iruñeko auzo bateko aldizkariak ekimen bat proposatu du, bertako auzolagunek ura birziklatzeko eta hiriko zuhaitzei edaten emateko. Baina helburua askoz harago doa. Roberto Carmona ideiaren aitzindarietako baten arabera, “ekimen honetan garrantzitsua da ingurumen-kontzientziazioa eta ura aurreztu behar dela ulertzea. Horrez gain, ez dugu ahaztu behar garrantzitsua iruditzen zaigula lotura bat sortzea herritarren eta zuhaitzen artean, eta zuhaitzek gizakiontzat dituzten onurak erakustea”.
Zulueraz, “ubuntu” hitzak “Ni banaiz, bagarelako” esan nahi du. Nolabait, komunitate bateko kide izatearen eta guztien ongiaren kontzeptua adierazi eta helarazten du. Atarrabiako Udalak, Nafarroan, erreferentziazko hitz hori hartu eta jai-jardunaldi bat antolatu zuen, hiri atsegina eta iraunkorra eraikitzen jarraitzeko inplikazio kolektiboaren garrantziari buruz herritarrak sentsibilizatzeko eta kontzientzia harrarazteko helburuarekin.
Orain arte, urritik maiatzera arte, ahalik eta ur gehien pilatzen zen Eugiko urtegian, eta, ondoren, Iruñerriko udako eskariari erantzuten zitzaion. Baina klima-aldaketaren ondorioz, euriteen banaketa aldatzen ari da urtean zehar, eta, horregatik, kontrol eta neurri berriak abian jarri behar dira, zalantzazko etorkizun bati aurre egiteko
Kontrolak eta analitikak astero, uretan dauden algen jarraipen estua, edateko on bihurtu aurretiko uraren analisiak egunero eta tenperatura neurtzea. Eugiko urtegia behaketan eta azterketa pean dago etengabe, Iruñerrirako hornikuntza ezin hobea bermatzeko.
2016ko ekainaren 1ean, Coruñako Unibertsitateko espezialista-talde batek urpeko ibilgailu bat murgildu zuen Eugiko urtegiko uretan, kartografia batimetrikoa (urpeko gainazalaren erliebea) eta kalkulu morfometrikoak (urtegiaren tamaina eta forma) egiteko eta beste datu batzuk eskuratzeko. Azterlan hari esker, egun urtegiaren benetako dimentsioak ezagutzen ditugu eta badakigu, sortu zenetik, ez dela txikitu urtegiak ura biltzeko duen edukiera.
1971n lanean hasi zenetik eta 1973an ofizialki inauguratu zutenetik, Eugiko urtegiak edaten ematen die Iruñeari eta Iruñerriari urte osoan. Hori dela-eta, debekatuta dago bertan nabigatzea (motorrarekin eta motorrik gabe), bainatzea eta arrantzan aritzea. Urtegiko uraren bolumena, nagusiki, prezipitazioen mende egoten da, eta egiten den kalitate-kontrola sakona da. Interesa du faunari eta turismoari dagokionez.
Eugiko urtegia eraikitzea eta 1971n lanean hastea erabakigarria izan zen Iruñearen eta bere hiri-continuumeko herrien demografia-, hiri- eta industria-garapenerako. Gaur-gaurkoz, Iruñerrian kontsumitzen den uraren %40 baino gehiago ematen du.
Ikastetxeko konpost-ontzitik ateratako konpostak elikatzen duen baratze bat haur-eskola baten barnean. 105 bularreko haur, ibiltari eta nagusiri zuzendutako heziketa-proiektua, zuzenean familiengan ondorioa duen ingurumen-sentsibilizaziorako proiektua. Hau “Zentzumenak lantzen” da, duela bi ikasturte Mendillorriko haur-eskolan abian jarri zuten ekimena.
Bertako hazien banku bat, haziak biderkatzeko baratze bat, haziak eta ezagutzak trukatzeko saioak, hiri-baratze bat sortzen ikasteko tailerrak, landareen osasunari edo hazien hautaketari buruzko tailerrak, eta baratzean lantzen diren sendabelarren onuren gaineko beste tailer batzuk. Horiek guztiek osatzen dute Mendillorriko Hazitokia proiektua, Iruñerriko landareen barietateak kontserbatzeko eta natura beti beren aliatu handi moduan ikusi duten pertsonen jakintza eta lan ona sustatzeko asmoa duen ekimen bat.