Iruñerriko Ibai Parkearen bihotzean kokatuta, San Andres Errota pertsonen eta ibaien elkargunea da.

Izan ere, Errotaren ondoan, Arga ibaiak Ultzama bere ibaiadarraren urak hartzen ditu eta, gainera, handik gertu dagoen Atarrabiako Trinitatearen edo Hirukotasunaren ermitan, Donejakue bidearen bi adarrek bat egiten dute: Frantziako Bideak eta Baztandik datorrenak.

Beste alde batetik, Errotaren beste ezaugarrietako bat bere espiritu erkidetua da, bera eraikitzea eta ondoren ustiatzea bi herriren baterako nahiaren emaitza izan baitzen: Atarrabia eta Uharteren elkarlana.

1541ean eraiki zutenetik eta XX. mendearen bigarren hamarkada arte, Errotak ibaiaren ur-lasterraren indarra erabiltzen zuen garia, artoa eta ogia egiteko beste zereal batzuk ehotzeko. Erdi Aroan zabalkunde handia izan zuen eredu bat baliatu zuen, hain zuzen, errotarri horizontaleko edo errodeteko errota.

Ehoketa-prozesuan egin ziren hobekuntzek eta elektrifikazioak irin-zentral txiki bihurtu zuten 1896an, eta, gero, zentral elektriko txiki.

Errotaren inguruan, 400 metro baino zertxobait gehiago dituen paseo batek multzo hidraulikoaren elementu aipagarrienak ezagutzeko bidea ematen du: Dorraburu presa Arga ibaiaren gainean, ura hartzeko ubidea eta ura Ultzama ibaira bideratzeko irteerako ubidea.

1. Mendearen erdi aldera, errota erabiltzeari utzi zioten eta hondatuta gelditzeko arriskuan egon zen, Iruñerriko Mankomunitateak haren ardura hartu eta zaharberritu zuen arte.

Hala, industria-ondarearen erakuskari interesgarri bat izateaz gain, egun, Iruñerriko Mankomunitatearen Ingurumen Informazio eta Heziketarako Zentroa da, aldi baterako erakusketak eta erakusketa iraunkorrak, lantegiak, ikuskizunak, musika, paseoak, bisita gidatuak eta tabernako zerbitzua duen terraza atsegin bat eskaintzen dituen tokia, zehazki.

Uraldiak gertatu ohi diren garaian izan ezik, ibaia jaun eta jabe da toki horretan, eta, horrenbestez, Errotaren ingurura gerturatzen denak jakin behar du gonbidatu soila dela eta errespetatu egin behar duela. Hori dela-eta, giza jarduna beti egokitu egin behar izan zaie uraren kapritxoei. Baita egun ere. Esate baterako, garai bateko errotaren beheko solairuan kokatuta dagoen tabernako barrak sistema hidraulikoa dauka, hartara, sabaiaren mailaraino igotzeko eta ibaia eraikinean sartzen denean kaltea hartzea ekiditeko.

Lotuta dauden beste bideo batzuk:

• • • Aurkezpena: https://www.youtube.com/watch?v=ELvMAil1KWQ
    • Irin errota eta ogi tailerra (errezeta): https://www.youtube.com/watch?v=JYUZdngMJf4
    • Irudiak: https://www.youtube.com/watch?v=-g4RiO7rTZ0&t=5s
    • Aurkezpena: https://www.youtube.com/watch?v=v0JdNWLu1Ec

Errotari buruz gehiago jakin nahi baduzu:

Atarrabiako San Andres Errota: Birziklatutako materialekin gozatzeko leku atsegin bat nola sortu