Andia mendilerroaren erraietan dagoen Artetako akuiferoko urek 1895az geroztik ematen diote edaten Iruñeari. Zailtasun teknikoek, Administrazioaren trabek, tentsio politikoek eta abarrek ez zuten lortu ura udalbatzetara, sozietateetara, industriara eta XIX. mendearen amaieran nabarmen gora egin zuen biztanleria batengana eramateko asmoa zuen proiektu bat zapuztea.
Sistema akuaponikoa da Farmer Fish, miniaturazkoa, edonoren eskueran dagoena, eta bertan arrainak baserritarrak dira eta landareek ura garbitzen dute. Bere xedea da erraztea ikasi ahal izatea nola erlazionatzen diren biologikoki eta modu iraunkorrean izaki bizidun desberdinak. Izan ere, batzuetan ahaztu egiten zaigu naturan izaki guztiek orekan bizi behar dutela.
Sarritan ahaztu egiten dugu nolakoa izango litzatekeen gure bizimodua komun-ontzirik gertu izango ez bagenu eta era berean ahazten dugu milioika pertsona daudela mundu osoan halakorik ez dutenak. Gates fundazioak kontuan izan du hori guztia eta, hori dela-eta, Goalkeepers saria eman dio Jenifer Colpasi, Tierra Grataren sortzailekide eta zuzendari exekutiboari. Tierra Grata elkarteak, hain zuzen, energia, ura eta saneamendua eramaten ditu, kostu apalean, Kolonbiako urrutiko komunitateetara.
Joan den ekainaren 8an, Ozeanoen Mundu Egunarekin batera, National Geographic Society elkarteak ofizialki aitortu zuen Ozeano Australa existitzen dela. Antartikaren inguruan dago, eta ez du kontinente batek mugarriztatzen, itsaslaster batek baizik. Adituek adierazi dute aitortza hori ikaragarri garrantzitsua dela, planeta osoan ingurumen-inpaktu zuzena eragiten duen natura-ingurune batean jartzen baitu arreta.
Ba al zenekien urtero Eugiko urtegiko hondoko urak husten direla? helburua da gero hornidurarako erabiltzen den uraren kalitateari eustea. Izan ere, urtegiaren hondoan dauden gai organikoak eta metalak (burdina eta, nagusiki, manganesoa) kentzeak aukera ematen du Urtasungo plantara iristen den uraren kalitatea hobetzeko eta murrizteko Iruñerrira hornitu aurretik edateko ur bihurtzeko fasean erreaktiboen erabilera.
Eraikinak eta lokalak garbitzeko eragiketetako laguntzailearen Oinarrizko Lanbide Graduko gazteak, Iruñeko Hezitzaile Eskolakoak, jakitun dira beren etorkizun profesionala oso lotuta egongo dela urari. Beharbada horregatik izango da oso konprometituta daudela uraren erabilera onarekin. Orain, konpromiso hori ikastetxeko ikasle guztiengana zabaldu nahi izan dute, kartel eta aurkezpen batzuen bidez, eta oso zuzenak diren mezuak aukeratu dituzte, esate baterako, “Bota hemen zure hondakinak; komun-zuloa ez da paperontzia” eta “Gaur botatzen duzun ura bihar beharko duzuna da”.
Tradizionalki beti esan izan da itsas ingurunea mundu isila dela, bertan ez dagoela burrunbarik eta espezieak soinurik egin gabe bizi eta mugitzen direla.
Hori ez dela egia badakigu, ordea.
Soinu kutsadurak kalte handia eragiten die itsasoan bizi diren animaliei, eta, zenbaitetan, ondorio oso txarrak dituen inpaktua da; izan ere, ozeanoetan, non ia ez den iristen argia, soinua da bizia bermatzen duena.
Eskolatik irakatsi digute ura funtsezkoa dela gure bizitzarako. Baina urak esanahi desberdinak dituela pertsona bakoitzarentzat, bere jatorria, adina eta abar zein den aintzat hartuta., egunero ikusten dugu.
Azken finean urak gure historia kontatzen digu eta gure nortasuna zizelkatzen du.
Historian zehar, Holandak erakutsi du itsasoaren eta lehorraren arteko orekari eustea posible dela. Baina orain, arrisku handi bat eralkitzen da hango paisaia bukolikoen gainean: klima-aldaketa. Hori dela-eta, neurriak hartzen hasi da. Izan ere, itsasoari lehorra nola irabazi erakusteko orain arte paradigma izan den lurraldeak ez du oroitzapen bihurtu nahi, nola urak bere lurrak irentsi zituen oroitzapena.
Sandra Uve ilustratzailea, idazlea eta zientzia-dibulgatzailea da. Duela oso gutxi, Mendillorriko Ur-Biltegietan (Nafarroa) “Nola ausartzen zarete?” erakusketa ikusgai jarri du. Bertan, 26 arlo desberdinetako zenbait ingurumen-aktibistaren 26 ilustrazio (akuarela likidoa eta tinta txinatarra) biltzen ditu. Emakumearen Nazioarteko dela eta, orain horietako 5 emakumen lana aurkezten digu. Haien lanetan guztiek itsasoa eta ura hartu dituzte hizpide; beraz haientzat ura bizitza eta bizimodua da. Emakume hauek ozen mintzatu dira klima-aldaketa geldiarazi behar dugula eta gure jarrera aldatu behar dugula ohartarazten digute. Izan ere, ez badugu egiten, planetarik gabe geldituko gara behin betiko.
