Eraiste-lan baten hondakinak espazio berri bihurtuta; banku bihurtutako obra-hondakinak; uniforme gisa erabilitako bigarren eskuko alkandorak; inauste-lanetako egurra berokuntza-sistema elikatzeko… Hori guztia, ideia onak ez ezik, enpresa eta proiektu baten filosofia ere bada: Mo de Movimiento.
Landareen zurtoinetan ibiltzen diren kableak, landareen oinarri naturalean txertatuta dauden elementu artifizialak, ingurumen-baldintzen etengabeko monitorizazioa… Hori guztia ez da zientzia-fikzioa jada, baizik eta inguruan dugun errealitatea. Ciborg esaten zaien lorategiez ari gara.
Elezaharraren arabera, Lecinako (Huesca, Aragoi) arte gazte batek ez zituen hartu nahi izan sorginen mesedeak eta zen bezalakoa izaten jarraitzea aukeratu zuen. Orain, arte heldua dela, 2021eko Europako Zuhaitz izendatu dute, eta, hartara, Espainian sari hori jaso duen ale bakarra bihurtu da eta, gainera, sari horren historian boto gehien eskuratu duen zuhaitza da.
Egun, hutsunea dago legean, klimaren ondoriozko iheslariak babesteko orduan, hau da, itsasoaren maila handitzeak, lurralderen bat basamortu bihurtzen joateak edo lehorteak eragiten dien eta beren etxetik joatera behartuta dauden pertsonak. Klimaren ondoriozko migrazioak errealitatea dira, eta emendatzen doaz. Zenbait herrialde lehenbiziko pausoak ematen ari dira, legezko babesa emateko.
“Nola ausartzen zarete?” Sandra Uveren erakusketa bat da. Bertan, ingurumen-aktibista eta itsas biologo diren emakume batzuen bizitza irudiztatzen du. “Erakusketa honetan egurra ematen dut –azaldu du–; izan ere, gertatzen ari den guztia kontuan hartuta, krisi klimatikoaz, genero-krisiaz eta pandemiez serio hitz egiteko unea baita”.
Diseinuaren munduan iraultza gertatzen ari da. Besteak beste, modaren, arkitekturaren eta interiorismoaren profesionalak material berrien bila dabiltza, beren sorkariak egiteko. Ekonomia zirkularraren premisei erantzuten dieten eta ingurumenarekin bakezkoak egiteko bidea ematen diguten material iraunkorren bila, hain zuzen.
Eraikinak eta lokalak garbitzeko eragiketetako laguntzailearen Oinarrizko Lanbide Graduko gazteak, Iruñeko Hezitzaile Eskolakoak, jakitun dira beren etorkizun profesionala oso lotuta egongo dela urari. Beharbada horregatik izango da oso konprometituta daudela uraren erabilera onarekin. Orain, konpromiso hori ikastetxeko ikasle guztiengana zabaldu nahi izan dute, kartel eta aurkezpen batzuen bidez, eta oso zuzenak diren mezuak aukeratu dituzte, esate baterako, “Bota hemen zure hondakinak; komun-zuloa ez da paperontzia” eta “Gaur botatzen duzun ura bihar beharko duzuna da”.
Tradizionalki beti esan izan da itsas ingurunea mundu isila dela, bertan ez dagoela burrunbarik eta espezieak soinurik egin gabe bizi eta mugitzen direla.
Hori ez dela egia badakigu, ordea.
Soinu kutsadurak kalte handia eragiten die itsasoan bizi diren animaliei, eta, zenbaitetan, ondorio oso txarrak dituen inpaktua da; izan ere, ozeanoetan, non ia ez den iristen argia, soinua da bizia bermatzen duena.
Eskolatik irakatsi digute ura funtsezkoa dela gure bizitzarako. Baina urak esanahi desberdinak dituela pertsona bakoitzarentzat, bere jatorria, adina eta abar zein den aintzat hartuta., egunero ikusten dugu.
Azken finean urak gure historia kontatzen digu eta gure nortasuna zizelkatzen du.
Egunero-egunero 8 milioi tona hondakin iristen dira ozeanoetara. Kalkulatzen denaren arabera, 2050ean plastiko gehiago egongo da ozeanoetan arrainak baino. Hori horrela izanik, itsas hondakinekin egindako banku-txartel bat merkaturatu behar dela jakitea (tradizionalki oso zailak izan dira birziklatzeko) positiboa da berez, baina, era berean, kezkagarria. Izan ere, alde batetik, esperantzagarria da jakitea norbait hondakin horiek biltzen aritzen dela eta beste erabilera batzuk ematen, baina, bestetik, kezkagarria da egiaztatzea gure plastikoekin itsasoak itotzen jarraitzen dugula.
