Jokoaren arauak aldatu egin dira. Egungo testuingurua industria-ereduaren gabeziak azaleratzen ari da, pertsonen parte-hartze eta motibazio aukerei dagokienez. Aldaketa-prozesu bete-betean daude hezkuntza, ekonomia, aktibismoa, politika eta enpresa, parte hartzekoagoak diren ereduetarantz, pertsonak eta beren motibazioak erdigunean dituztenetarantz. Egoera berri horretan jolasak protagonistak izaten hasten dira.
2020. urte honek ekarri du lehen baliozkoa zenak gauetik goizera halako izateari uztea. Egoera berriek heziketa-ereduak berrasmatzera behartu gaituzte. Edukiak erakargarriak egiteko etengabe erabilitako jolas-estrategiak protagonismoa hartzen joan dira eta beren tokia hartzen. Orain, ordea, gogoeta egiteko unea iritsi da; jolas-teknikak eta -dinamikak ikaskuntza- eta heziketa-prozesuetan aplikatzearen gaineko gogoeta, hain zuzen.
Jolasten garenean, oraina bizitzen dugu, ziurtasunik eza besarkatzen dugu, egoerei erronka edo desafio gisa heltzen diegu, eta, gainera, gozatu egiten dugu. Horregatik da hain erabilgarria jolastea, ikaskuntza hori gero lanaren arlora, familiakora, pertsonalera… estrapolatu ahal dugulako. Esther Hierro aditua da jolas-jarreraren tratamenduan, play-thinking esaten zaionean. Berak azaldu digu zergatik den beharrezkoa jolasa, bereziki orain bizitzen ari garena bezalako errealitate paraleloetan, eta nola sortu egotea merezi duen inguruneak.
Betidanik sumatu arren, azken bolada honetan naturarekiko harremana estutzeko premia dugu, baita hirietan ere. Marco Ranieri artista italianarraren eskutik Valentzian bizi direnek helburu hori lortzeko aukera ezinhobea dute. Pertsonen eta lekuen arteko lotura enpatiko bat sortu, berrezarri edo berritzea proposatzen du eta horretarako hiriko zirrika guztietan sortzen diren belar txarrak ezagutzera gonbidatzen du jendea. Herbarioak, ibilbide botanikoak, landare gidak eta parte hartzeko proiektuak osatzen dute hark sustatutako “Hiri Herbarioa”
Liburuak ez dira betiereko egoten ez liburu-dendetako ez eta argitaletxeetako apalategietan. Katalogotik kanpo egotera igarotzen dira eta bai halako beldurra eragiten duen garbitzeko prozedurara ere, edo bestela esanda, kentzeko edo, are gehiago, suntsitzeko gertu dauden aleak hautatzera. “Liburu libreak” erakusketak ahanzturatik salbatu ditu liburu horietako zenbait eta eskultura txiki bihurtu ditu. Hartara, haietako istorioak, pertsonaiak eta paisaiak biziberritu egin dira, ikus-entzuleengana iritsi dira eta literaturari eta, oro har, arteari berezkoa zaion magian bildu dituzte.
Vik Munizek birziklatu, berrerabili, berriro pentsatu eta berriro interpretatzen du. Herritarron imajinarioan dauden lan ikonikoak erreferentziatzat hartzen ditu eta berriro egiten ditu, oso bereziak diren materialak eta teknikak erabilita. 2021eko martxoa arte haren erakusketa ikusgai izango da Nafarroako Unibertsitatearen Museoan
Shinrin-yoku (baso-bainua, japonieraz) esaten diogu Japonian sortutako praktika bati . Hain zuzen, basoan paseatzean datza praktika hori, baina meditazio moduan eta patxadatsu paseatzean. Kontzeptua herrialde horretako bi erlijio ofizialetan inspiratuta dago, sintoismoan eta budismoan, haietan naturako espirituak gurtzen baitituzte eta, horrenbestez, basoak jainkotiarraren erresumatzat jotzen baitituzte. Gaur egun, gure natuirarekiko harremana estuagoa izatea behar dugunean, praktika hori gero eta hedatuagoa dago.
Pandemiak esparru askotan eragin handia izan du. Horietako bat mugikortasuna izan da. Garraio publikoaren erabilera murriztu egin da. Baita ibilgailu pribatuena ere, gero eta bidaia gutxiago egiten ditugulako, ezarritako neurriak direla eta. Baina oinez ibiltzeko ohitura areagotu egin da, baita bizikletaz ibiltzekoa ere. Post honetan aholku batzuk aurkituko dituzue mugikortasun jasangarria eskaintzen digun garraio hori ahalik eta hoberen zaintzeko.
1989an Gus Marionetas taldea sortu zenetik, Susana Pellicerrek eta Fernando Arreguik beren txotxongilo-antzerkia sentsibilizaziorako eta mezuak helarazteko tresna bihurtu dute. Gehien lantzen duten gaietako bat ingurumena zaintzea da, Fernandok adierazten duen moduan, “egoerak agerian uzten baitigu ez goazela bide onetik”. Agertokitik eta birziklapenaren gainean egiten dituen tailerretatik, Gus Marionetas mezu hau zabaltzen saiatzen da: “antzerkia bizirik dagoen zerbait da, artisten sorkuntzekin eta ikusleen begiradarekin arnasten duena. Eta ingurumenarekin antzeko zerbait gertatzen da”.
NBEk denbora eskatzen du 2020ko Hirien Munduko Egunean gure komunitateen eta hirien balioaren gainean gogoeta egiteko. Izan ere, jakitun dira azken 12 hilabete hauek hirietako bizitza aldatzen ari direla, COVID-19aren ondorioz.
