Michelle Unzúe kazetariak ikusi ahal izan du Danimarkak natura ugaria duela, basoz, aintziraz eta hondartza luze-luzez betea; herritarrek ingurumenaren arloan duten sentsibilizazioa handia dela; eta diziplina politikoek, artistikoek eta sozialek naturarekiko sinbiosi horri erantzuten diotela. Argitalpen honen bidez, “kandelen eta bikingoen” munduan barneratuko gara.
Hainbat eta hainbat urtean, lepatzearen eta ipinabarrak haztearen teknikek gure basoak zizelkatu eta ikaztobiak eta ontziolak elikatu zituzten. Zuhaitzik moztu gabe, gure egurgileek egurra ustiatzeko zuten modua zen. Egun, ia ez dira erabiltzen jada, baina ez dago zalantzarik aztarna utzi dutela gure historian eta paisaietan.
Gizakiok biomasa globalaren %0,01 baino ez gara. Hala ere, duela gutxi argitara eman den azterlan baten arabera, antropomasaren pisuak (sortzen ditugun elementuena) gainerako izaki bizidunen masa osoarena gainditzen du. Oso litekeena da planetak irautea gure neurrigabekeria gorabehera, baina iraungo al dugu guk espezie gisa?
Aski ezaguna da gure planetan eremu magnetikoaren inbertsioak gertatzen direla aldian behin. Baina orain arte ez zen ulertzen zer ondorio edo inpaktu izan dezaketen bizian eta/edo ingurumenean. Zuhaitz fosil bati esker azkeneko inbertsioan zer gertatu zen ezagutu dute: ozono-geruza hondatu zen eta erradiazio ultramorearen maila eta ionizazio atmosferikoa izugarri handitu zen.
Maiatzaren 20a Erleen Mundu Eguna da. espezie honen mehatxu nagusietako batzuk hauek dira: klima-aldaketa eta horrekin batera habitat asko galtzea, eta nekazaritzako jardunbide intentsiboak edo pestiziden erabilera.
Nekazaritza modernoak mehatxupean jarri zuenean Arakilgo nekazaritza tradizionala, Udala, Sakanako Garapen Agentzia eta Arrea elkartea martxan jarri ziren herritar zaharrenei entzuteko eta haien ezagutza eta egiten jakitea berreskuratzeko. Egun, zenbait toki-barietate berreskuratu dira eta biodibertsitatea gordetzeko eta biderkatzeko sare bat sortu da, ibarreko eta inguruetako biztanleak partaide egin nahi dituena, haziak eta fruta-arbolak landatzeko, biderkatzeko eta trukatzeko.
XIV. mendeaz geroztik, zuhaitzak moztu behar izan gabe, zura sortzeko aukera ematen duen zuhaitz-inauste bat egiten dute Japonian. Daisugi izena du teknika horrek, eta, nahiz eta egun jada ez den erabiltzen zura sortzeko, ezinbestekoa izaten jarraitzen du lorategi apaingarrietan, non bere edertasun estetikoarengatik erabiltzen duten.
Elezaharraren arabera, Lecinako (Huesca, Aragoi) arte gazte batek ez zituen hartu nahi izan sorginen mesedeak eta zen bezalakoa izaten jarraitzea aukeratu zuen. Orain, arte heldua dela, 2021eko Europako Zuhaitz izendatu dute, eta, hartara, Espainian sari hori jaso duen ale bakarra bihurtu da eta, gainera, sari horren historian boto gehien eskuratu duen zuhaitza da.
Egun, hutsunea dago legean, klimaren ondoriozko iheslariak babesteko orduan, hau da, itsasoaren maila handitzeak, lurralderen bat basamortu bihurtzen joateak edo lehorteak eragiten dien eta beren etxetik joatera behartuta dauden pertsonak. Klimaren ondoriozko migrazioak errealitatea dira, eta emendatzen doaz. Zenbait herrialde lehenbiziko pausoak ematen ari dira, legezko babesa emateko.
“Nola ausartzen zarete?” Sandra Uveren erakusketa bat da. Bertan, ingurumen-aktibista eta itsas biologo diren emakume batzuen bizitza irudiztatzen du. “Erakusketa honetan egurra ematen dut –azaldu du–; izan ere, gertatzen ari den guztia kontuan hartuta, krisi klimatikoaz, genero-krisiaz eta pandemiez serio hitz egiteko unea baita”.
