Herritarren zientziak hedapen handia izan du, planetako toki desberdinetatik zenbait norbanakori denbora errealean elkarri eragiteko bidea ematen dieten tresnak sortzeari eta Interneten erabilerari esker. Bere xedea da zientziaren ikerketan aritzen diren pertsonen eta herritarren artean ezagutzaren transferentzia erraztea. Herritarrei, gainera, ezagutza horiek sortzean aktiboki parte hartzeko aukera eskaintzen zaie. Nature City Challenge nazioarteko proiektua (Biomaratoia edo Bioblitz) horren erakusgarri da.

Klima, energia, biodibertsitatea, hondakinak eta, horiekin lotuta, plastikoak… Horiek dira gaur egungo ingurumenari dagozkion trending topicak edo boladako gaiak. Baina gai horien arteko harremanik ez da islatzen inon. Hori da behintzat Ana Galarraga dibulgatzaileak esaten duena. Haren esanetan, informazio handia egon arren, eta klima larrialdia badago ere, gizartearen sentsibilizazioa ez da handitu, eta ingurumenarekiko jarrera ere ez da aldatu. “Ekonomia eta ekologia gauza bera da, azken finean, eta hori ulertzeak gure bizimodua berpasarazten digu; beraz ez da batere eroso, ahaleginak egitea eskatzen baitigu”.

Premios Rolex

Anita Studer duela 40 urte Brasilera joan zen ornitologo suitzarra da. Han galzorian zegoen Forbeseko zozoa (Anumara forbesi) aztertzeko asmoa zuen, baina laster konturatu zen Pedra Talhada basoa berreskuratzen ez bazuen, ez zegoela deus aztertzerik, hegazti horren habitata baitzen eta desagertzear baitzegoen. Geroztik, ingurumen-proiektua garatu du, bertako biztanleen bizi-baldintzak hobetzen arreta jarriz, azken finean, gizartea eta natura eskutik helduta aurrera joan behar dutelako.

Julio Díaz eta Cristina Linares ikerketa zientifikoaren eta dibulgazioaren arloko profesionalak dira. Beren iritziz, dibulgazioa, edozein mailatan, eta “itzultzeko” ahalegin gehigarria eskatzen badu ere, ezinbestekoa da kontzientzia harrarazteko eta sentsibilizatzeko. Eta horretarako, eskura dituzten tresna guztiak baliatzen dituzte. Baita 7.000 jarraitzaile baino gehiago dituen Twitterreko kontu bat ere.

“Gizarte batek ibaiarekin ezartzen duen harremanak agerian jartzen du gizarte horretako harreman-eredua, bai naturarekin, bai eta gizartea eratzen duten kideen artean ere”. Gogoeta horixe izan zen “Askatasuna. Ibai bazterreko tximeleta” proiektuaren abiaburua, Nafarroako Burlata herriko Askatasuna BHIk duela sei urte hasi zuena. Hartara, proiektu horrek, ingurumen-kontzientzia harrarazteko helburua betetzeaz gain, eskola-arloko lan bat interes orokorreko produktu nola bihur daitekeen erakusten du argi eta garbi.

Apirilaren 7an Osasunaren Munduko Eguna ospatzen da; aurten honeko lelopean: «Gure Planeta. Gure osasuna». Planetaren osasuna eta gizakiarena oso harreman estua duela ez da lehengo aldia esaten duguna. Izan ere, 2021eko urtarrileko post batean adierazi genuenez, «Covid-aren krisiaren ondorioek gabezia asko utzi dituzte agerian ingurumen-erronken kudeaketan, eta erakutsi du gure osasuna eta naturarena estuki lotuta daudela» (irakurri hemen). Gaur gaian adituak diren bi pertsonengana jo dugu: Julio Díaz eta Cristina…

Bizitzeko egun dugun estiloak askoz ere energia gehiago behar du Industria Iraultzaren aurretik bizitzeko behar zena baino. Askoz ere gehiago ibili edo mugitzen gara, eta askoz ere distantzia luzeagoetan. Gehiago garraiatzen dugu. Gehiago ekoizten dugu. Eta gehiago kontsumitzen dugu, askoz ere gehiago.
Hori guztia egiteko energia behar dugu, eta energia hori lortzeko, batik bat, erregai fosilak erabiltzen ditugu, erreserba mugatuetatik datozenak, gero eta urriagoak diren erreserbetatik. Planeta eta biztanleak, haien artean gizakiak, pozoitzen ari diren erregaiak…

Egun, 200 gaixotasun zoonotiko baino gehiago ezagutzen dira eta kalkulatzen da urtean 2.600 milioi pertsona ingururi eragiten dietela.
Hori ez da berria, betidanik izan baitira zoonosiak. Baina giza biztanleria handitzeak eta ekosistemak suntsitzeak, horrek berekin dakarren biodibertsitate-galerarekin batera, eragiten du gaixotasun horiek gero eta arriskutsuagoak izatea.
Egin dezakegu ezer ekiditeko? Erantzuna naturan daukagu.

2010ean jarri zen martxan Biointegra proiektua, Orreagan, Aspace Navarra fundazioak eta Intia sozietate publikoak sustatuta. Proiektu iraunkorra, ekologikoa, inklusiboa eta hurbilekoa da, behi-aziendaren zaintza ekologikoa egitea eta ondoren esneki ekologikoak sortzea dakarren sistema bat sustatzeko sortua. Egun, zortzi pertsonari ematen die lana, haietako sei desgaitasunen bat dutenak.

Ángel Gil Gómezek errealitate areagotuko kutxa bat sortu du, ikasgelan geologia eta geografia erakusteko DBHko ikasleei. Duela hiru urte bururatu zitzaion ideia, ohartu zenean ikasleek ez zutela ulertzen topografiaren kontzeptua, ez eta egiten zituzten kalkuluak, ez eta sestra-kurbak ere… Horri konponbide bat eman nahian, arsandbox bat aurkitu zuen Ameriketako Estatu Batuetan eta hura erabiltzen zuen unibertsitatearekin harremanetan jarri zen. Orain, bere hondar-kutxak uraren zikloa, sumendiak, koladak, tsunamiak, presen hausturak eta ohiz kanpoko uraldiak azaltzen ditu.