Pandemia borrokatzeko modurik onena etxean gelditzea den garai honetan, teknologia berriek hirietara hurbiltzen gaituzte, modu lasai batean, oinez eta kaleak zehaztasunez ezagutuz: argi naturala, giro-soinua, denbora erreala… Etenaldirik gabe, “WalkTuber” esaten zaienek egunerokoa erakusteko modu berri bat asmatu dute.
Garbitegia, Aspace Navarra para el Empleo fundazioak ematen duen zerbitzuetako bat da eta han lan egiten dutenentzat lan-integraziorako bidaia izatea nahi du. Bere bezeroetako asko industria-sektore desberdinetako enpresak dira, eta haien artean hotelak eta jatetxeak nabarmentzen dira, eta bai egoitzen sektorea eta farmazeutikoa ere.
2008ko krisi ekonomikoak premia gorrian bizitzera bultzatu zituen pertsona asko. Cáritas erakundeak, jantoki eta beste zerbitzu sozial batzuek erabiltzaileen kopurua emendatzen ikusi zuten, eta Elikagaien Bankuak bere bilketak biderkatu zituen, handitzen zihoan eskaerari erantzuteko. Hori hala zen arren, supermerkatuetan eta saltoki handietan elikagai asko botatzen zituzten, iraungitzeko zorian egoteagatik edo akatsen bat edukitzeagatik. Saltzeko egokiak ez ziren elikagaiak ziren; bai, ordea, kontsumitzeko. Hala jokatuta hondakin-bolumen handia sortzen zela ikusirik, eta bere zerbitzuen bidez herritarren bizi-kalitatea hobetzeko etengabeko saiakeran, Iruñerriko Mankomunitateak elkarlan estuari ekin zion Nafarroako Elikagaien Bankuarekin. Geroztik, dendetako eta saltoki handietako elikagai-soberakinak bildu egiten dira, banku horretara bideratzeko. Esperientzia aitzindaria izan zen horrek 10 urte bete ditu.
Jakina denez, martxotik dugun pandemia-egoerak sektore askotako lan egiteko modua urratu eta aldarazi duela. Eta hezkuntza, zalantzarik gabe, sektore horietako ba da, eta ez bakarrik ikastetxeei dagokienez, baizik eta baita eduki akademikoetatik kanpo garatzen ziren jarduerei ere. Ingurumenaren arloko heziketa-programak atal horretan sartuko lirateke. Bat-batean, aurrez aurre egin behar zena birtual modura egokitu behar izan zen. Bat-batean, eta abisatu gabe, etorkizuna gure bizitzara etorri zitzaigun.
COVID-19 gaitza eragiten duen SARS-CoV-2 koronabirusak drastikoki aldatu du orain arte bizi izan dugun errealitatea, gizartearen, ekonomiaren eta ingurumenaren maila guztietan. Pandemia honetatik aurrera, gure bizimoduak desberdinak izango dira, baina, bitxia badirudi ere, dena ez da txarra izan. Azterlan ugarik berresten dute gure bizimoduaren abiadura moteltzeak, birusa konfinamenduaren eta muturreko kontrolaren bidez kontrolatzearekin batera, arnasten dugun airearen kalitatea nabarmen hobetzea ekarri duela.
Gero eta gehiago dira ingurumenaren eta birziklapenaren gaineko kontzientzia duten pertsonak. Azken 20 urteetan, aurrerabide handia egin da sentsibilizazioaren arloan, baina oraindik edukiontzi okerrera botatzen diren produktu asko dago, zenbaitetan ezjakintasun hutsarengatik. Kristalezko edalontzia beira-edukiontzira bota behar da? Paper zikina organikoen edukiontzira? Tetrabrikak, kartoien ala ontzien edukiontzira? Horiek eta askoz ere gehiago dira etxebizitza askotan sortzen diren zalantzak.
COVID-19aren pandemia gure bizitzetara iritsi eta dena hankaz gora jarri zuenetik, hondakin-urak detekzio goiztiarrerako tresna garrantzitsu bihurtzen ari dira diagnostikoaren arloan, izan ere, 15 edo 20 egun aurreratzen baitzaio pazienteen klinikoari eta egon litezkeen berragertzeak detektatu baititzake. Nafarroan, foru-gobernuak, NILSA-CSICen eskutik, lankidetza-hitzarmena izenpetu du Iruñerriko Mankomunitatearekin eta beste erakunde batzuekin, birusaren detekzio goiztiarrerako prozedura garatzeko lanak koordinatzeko. Hitzarmen horren ondorioz, Arazuriko HUA, Tutera, Lizarra, Tafalla, Artaxoa eta Reina Sofía ospitaleko…
Gune naturaletan egiten diren paseoek oxigenatzea errazten dute, metabolismoa aktibatzen dute, zentzumenak zorrozten dituzte, giro-berotasuna arintzen dute eta ingurune zaratatsuetatik, besteak beste, hirikoetatik, ihes egitea errazten dute. Arrazoi horiek eta paisaiako beste batzuk aintzat hartuta, Mendillorriko ur-biltegietako paseo botanikoan ibiltzera animatu nahi zaituztegu.
Ingurumenak ere baditu bere influencer sozialak. @sinplastico, @planteaenverde, @esturirafi, @nomedalomismo, @loquemaspuedo, @2ndfunniestthing kideek milaka jarraitzaile dituzte, eta haiei plastikoaren alternatibez, bizimodu ekologiko eta zaborrik gabeaz, erabakiak kontzienteki hartzeaz, modu iraunkorrean bidaiatzeaz eta gainziklapenaz hitz egiten diete, beste gai askoren artean.
Hiriko espazio bat naturalizatzeak esan nahi du ingurunearen biodibertsitatea aberasten duen eta, bizi duten pertsonentzat ez ezik, landare eta animalientzat ere onuragarria den floraz eta faunaz hornitzea. Gure ingurunea naturalizatzeko modu eta estrategia asko daude. Onuretako batzuk kontatuko dizkizugu.
